Εν Τω Βάθει Φλεβική Θρόμβωση

Η θρόμβωση μιας φλέβας που βρίσκεται στο βάθος (εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση - ΕΒΦΘ) συμβαίνει όταν σχηματίζεται θρόμβος αίματος σε μία ή περισσότερες από τις εν τω βάθει φλέβες στο σώμα μας, συνήθως στα πόδια. Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο στα πόδια ή πόνο, αλλά μπορεί επίσης να μην έχει κανένα σύμπτωμα.

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να αναπτυχθεί αν έχετε ορισμένες ιατρικές καταστάσεις που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο πήζει το αίμα. Μπορεί επίσης να συμβεί αν δεν μετακινηθείτε για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως μετά από χειρουργική επέμβαση ή ατύχημα, ή αν αναγκαστείτε να παραμείνετε στο κρεβάτι για κάποιο άλλο λόγο.

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να είναι πολύ σοβαρή, επειδή ένα κομμάτι θρόμβου μπορεί να μετακινηθεί και μέσω των κεντρικότερων φλεβών να καταλήξει στους πνεύμονες, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος σε αυτούς (πνευμονική εμβολή).

Συμπτώματα

Τα σημάδια και τα συμπτώματα της βαθιάς φλεβικής θρόμβωσης μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Οίδημα στο προσβεβλημένο πόδι (ετερόπλευρο οίδημα). Σπάνια, υπάρχει οίδημα στα δύο πόδια.
• Πόνος στο πόδι σας. Ο πόνος συχνά ξεκινάει από τη γάμπα σας και μπορεί να τον αισθάνεστε σαν ένα σφίξιμο.
• Κυάνωση στο πόδι (μπλε χρώμα αντί του φυσιολογικού ροδαλού).
• Αύξηση της θερμοκρασίας στο προσβεβλημένο πόδι.

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί όμως να είναι τελείως ασυμπτωματική.

Αιτίες

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να προκληθεί από:

• Αργή κυκλοφορία του αίματος στις φλέβες, όπως όταν παραμένουμε ακίνητοι (καθιστοί ή κατακεκλιμένοι) για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Αύξηση της πηκτικότητας του αίματος, λόγω κληρονομικών παθήσεων, λήψης αντισυλληπτικών ή σε παρουσία κακοήθειας.
• Τραυματισμό μιας φλέβας.

Παράγοντες κινδύνου

Πολλοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης. Όσο περισσότερους έχετε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος της ΕΒΦΘ. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Κληρονομική διαταραχή της πήξης του αίματος. Μερικοί άνθρωποι κληρονομούν μια διαταραχή που κάνει το αίμα τους να πήζει πιο εύκολα. Αυτό το πρόβλημα από μόνο του, συνήθως, δεν μπορεί να προκαλέσει εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση εκτός εάν συνδυάζεται με έναν ή περισσότερους άλλους παράγοντες κινδύνου.
• Παρατεταμένη κατάκλιση, όπως κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης παραμονής στο νοσοκομείο ή παράλυσης. Όταν τα πόδια σας παραμένουν ακίνητα για μεγάλες περιόδους, οι μυς των κνημών δεν συστέλλονται για να βοηθήσουν το αίμα να κυκλοφορήσει, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θρόμβωσης.
• Τραύμα ή χειρουργική επέμβαση. Εκτεταμένα τραύματα ή χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο θρόμβωσης λόγω αύξησης της πηκτικότητας αλλά και λόγω παρατεταμένης κατάκλισης.
• Εγκυμοσύνη. Η εγκυμοσύνη αυξάνει την πίεση στις φλέβες της λεκάνης και των ποδιών σας. Οι γυναίκες με κληρονομική διαταραχή πήξης είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες. Ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβων αίματος από την εγκυμοσύνη μπορεί να συνεχιστεί για έως και έξι εβδομάδες μετά την απόκτηση του μωρού σας.
• Αντισυλληπτικά ή η θεραπεία υποκατάστασης ορμονών. Και οι δύο μπορούν να αυξήσουν την ικανότητα του αίματος σας να πήζει.
• Παχυσαρκία. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει την πίεση στις φλέβες της λεκάνης και των ποδιών σας.
• Κάπνισμα. Το κάπνισμα επηρεάζει τόσο την πηκτικότητα όσο και την κυκλοφορία του αίματος, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θρόμβωσης.
• Καρκίνος. Μερικές μορφές καρκίνου αυξάνουν ουσίες στο αίμα σας που προκαλούν θρόμβωση. Ορισμένες μορφές θεραπείας του καρκίνου αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο θρόμβωσης.
• Καρδιακή ανεπάρκεια. Η καρδιακή ανεπάρκεια αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης καθώς επιβραδύνει τη ροή του αίματος.
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Οι ασθένειες του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn ή η ελκώδης κολίτιδα, αυξάνουν τον κίνδυνο της ΕΒΦΘ.
• Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης ή πνευμονικής εμβολής. Εάν εσείς ή κάποιος στην οικογένειά σας είχατε ένα ή και τα δύο από αυτά, ενδέχεται να διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσετε ΕΒΦΘ.
• Ηλικία. Η ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης, αν και μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία.
• Παραμονή σε καθιστή θέση για μεγάλες χρονικές περιόδους, όπως όταν ταξιδεύετε με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο. Όταν τα πόδια σας παραμένουν ακίνητα για ώρες, οι μυς των κνημών σας δεν συστέλλονται, με αποτέλεσμα το αίμα να λιμνάζει στα πόδια.

Eπιπλοκές

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση έχει δύο σημαντικές επιπλοκές: την πνευμονική εμβολή και το μεταθρομβωτικό φλεβικό σύνδρομο.

Πνευμονική εμβολή

Πνευμονική εμβολή συμβαίνει όταν μία αρτηρία του πνεύμονα αποφράσσεται από έναν θρόμβο αίματος (έμβολο) που μεταφέρεται στον πνεύμονα από άλλο μέρος του σώματος, συνήθως από το πόδι.

Μια πνευμονική εμβολή μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Είναι σημαντικό να προσέχετε τα σημεία και τα συμπτώματα μιας πνευμονικής εμβολής και να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια εάν εμφανιστούν. Τα σημεία και τα συμπτώματα μιας πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνουν:

• Ξαφνική δύσπνοια
• Πόνο στο στήθος ή δυσφορία που επιδεινώνεται όταν εισπνέεται βαθιά ή όταν βήχετε
• Αιμόπτυση, δηλαδή βήχα με αιμόφυρτα πτύελα (πτύελα με αίμα)
• Ταχυκαρδία

Μεταθρομβωτικό φλεβικό σύνδρομο

Μία συνηθισμένη επιπλοκή που μπορεί να εμφανιστεί μετά από εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι το λεγόμενο μεταθρομβωτικό φλεβικό σύνδρομο. Μετά από μία εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, ο θρόμβος μπορεί να διαλυθεί, αφήνει όμως μία μόνιμη βλάβη στις βαλβίδες των φλεβών, με αποτέλεσμα την εμφάνιση φλεβικής ανεπάρκειας. Τα συμπτώματα του μεταθρομβωτικού φλεβικού συνδρόμου είναι:

• Οίδημα του σκέλους
• Πόνος
• Κυάνωση
• Φλεβικά έλκη, πληγές δηλαδή χαμηλά στις κνήμες

Πρόληψη

Τα μέτρα για την πρόληψη της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης περιλαμβάνουν:

• Αποφύγετε την παρατεταμένη ακινησία . Εάν έχετε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση ή είστε σε κατάκλιση για άλλους λόγους, προσπαθήστε να κινητοποιηθείτε το συντομότερο δυνατό.
• Αν ταξιδεύετε σε μεγάλες αποστάσεις με το αυτοκίνητο, σταματήστε κάθε 1-2 ώρες και περπατήστε.
• Εάν βρίσκεστε σε αεροπλάνο, σηκωθείτε και περπατήστε περιστασιακά. Εάν δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό, κάντε ασκήσεις με τα πόδια σας καθιστοί. Προσπαθήστε να σηκώσετε και να χαμηλώσετε τις φτέρνες κρατώντας τα δάχτυλα των ποδιών σας στο πάτωμα, και στη συνέχεια σηκώνετε τα δάχτυλα των ποδιών σας με τις φτέρνες σας στο πάτωμα.
• Κάντε αλλαγές στον τρόπο ζωής. Χάστε βάρος και κόψτε το κάπνισμα.
• Άσκηση. Η τακτική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο θρόμβωσης, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για άτομα που κάθονται ή ταξιδεύουν συχνά.

Διάγνωση

• Το ιστορικό και η κλινική εξέταση θα θέσουν την υποψία μιας εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, δεν μπορούν όμως να θέσουν τη διάγνωση με ακρίβεια, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές παθήσεις που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα (οίδημα και πόνο στα πόδια) αλλά και επειδή μπορεί μία εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση να είναι τελείως ασυμπτωματική.
• Η κύρια εξέταση για τη διάγνωση μιας εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης είναι το έγχρωμο υπερηχογράφημα (Triplex) των φλεβών των κάτω άκρων. Πρόκειται για εξέταση εύκολη, γρήγορη, ανώδυνη, χωρίς κανέναν κίνδυνο και με εξαιρετική ακρίβεια.
• Εξέταση αίματος. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που αναπτύσσουν σοβαρή φλεβική θρόμβωση έχουν αυξημένο επίπεδο στο αίμα μιας ουσίας που ονομάζεται διμερές D (d-dimers). Επειδή όμως τα d-dimers μπορούν να αυξηθούν και σε πάρα πολλές άλλες καταστάσεις, η χρήση τους πρακτικά περιορίζεται στον αποκλεισμό της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης. Αν δηλαδή τα d-dimers είναι αυξημένα, ο ασθενής μπορεί να έχει εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, μπορεί όμως και όχι. Αντίθετα, αν τα d-dimers είναι χαμηλά, η διάγνωση της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης αποκλείεται.

Θεραπεία

Η θεραπεία της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης στοχεύει στην πρόληψη της επέκτασης της θρόμβωσης και την αποτροπή της πνευμονικής εμβολής. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Αντιπηκτικά. Υπάρχουν σε ενέσιμη μορφή (για ενδοφλέβια ή υποδόρια χορήγηση) και σε χάπια. Δεν διαλύουν τους υπάρχοντες θρόμβους, αλλά αποτρέπουν την αύξηση των θρόμβων και μειώνουν τον κίνδυνο πνευμονικής εμβολής. Η θεραπεία διαρκεί τουλάχιστον 3 μήνες. Τα νεώτερα από του στόματος αντιπηκτικά δεν χρειάζονται εργαστηριακό έλεγχο, έχουν σταθερή δόση για όλους τους ασθενείς και δεν απαιτούν κάποιον περιορισμό στη διατροφή.
• Θρομβολυτικά. Τα φάρμακα αυτά διαλύουν τους υπάρχοντες θρόμβους, μπορεί όμως να προκαλέσουν σοβαρή αιμορραγία, και γι’ αυτό οι ενδείξεις χορήγησής τους είναι πολύ περιορισμένες.
• Ελαστικές κάλτσες. Οι ελαστικές κάλτσες χρησιμοποιούνται για τη μείωση του οιδήματος των ποδιών.